Maken rijhulpmiddelen zoals adaptive cruise control en rijbaanassistentie het verkeer veiliger? Of zorgen ze er alleen maar voor dat bestuurders niet meer opletten? Een Amerikaans instituut heeft dit onderzocht door middel van een teddybeer. Het resultaat van dit onderzoek naar rijhulpmiddelen in auto’s is opvallend.
Zelf opletten
Ondanks dat sommige autofabrikanten graag verkopen dat hun auto’s autonoom kunnen rijden, zijn rijhulpmiddelen in auto’s alleen ondersteunend. Auto’s op de Nederlandse weg vallen maximaal onder niveau 2 van autonoom rijden, waarbij niveau 5 volledige autonomie is. Sinds kort is in Japan de eerste auto met autonomie niveau 3 op de markt gekomen.
Bij autonomie niveau 2 zijn de systemen alleen hulpmiddelen bij het rijden. Ze nemen geen taken over. De bestuurder moet ten alle tijden opletten zodat hij kan sturen of remmen als het nodig is. Er is dus geen tijd om even op je telefoon te kijken of iets anders te doen, ook al is die verleiding groot.
Teddybeer
Het Amerikaanse IIHS (Insurance Institute for Highway Safety) deed onderzoek naar de mate waarin rijhulpmiddelen in auto’s invloed hebben op de oplettendheid van bestuurders. Hiervoor gebruikten ze een ongewoon middel: een enorme teddybeer met een felgeel veiligheidshesje aan, die achterop een auto was gebonden. Na het inhalen bleef de auto met de beer zelfs nog zo’n 30 seconden voor de auto met de proefpersonen rijden.
Het idee is simpel: in totaal 31 chauffeurs reden in Maryland een uur lang op de snelweg met dezelfde auto, een Mercedes-Benz C300. Tijdens hun rit werden ze drie keer ingehaald door een auto met de opvallende teddybeer achterop. Camera’s registreerden waar de bestuurder keek en wat er door de voorruit te zien was.
Na de rit kreeg elke bestuurder een vragenlijst. De bestuurders moesten vragen beantwoorden over het verkeer, over herkenningspunten die ze waren gepasseerd en over andere interessante dingen die ze hadden gezien. Er werd geen beer genoemd: deze moesten ze uit zichzelf noemen.
De deelnemers waren in drie groepen verdeeld. De eerste groep was gewend aan rijden met rijhulpmiddelen en reed hier nu ook mee. De tweede groep reed ook met rijhulpmiddelen, maar had er weinig of geen ervaring mee. De derde groep had ook geen ervaring met rijhulpmiddelen en gebruikten ze ook niet tijdens de rit.
Ervaring gewenst
Opvallend genoeg werd het slechtst gescoord door de mensen die met rijhulpmiddelen reden, maar die er geen ervaring mee hadden. De helft van deze groep zag tijdens de rit geen enkele beer, ondanks dat hij best groot was en een veiligheidshesje droeg. Slechts één deelnemer uit deze groep had hem alle drie keren voorbij zien rijden.
De beste scorende groep was de groep die ervaring had met rijhulpmiddelen en er nu ook mee reed. Bijna elke bestuurder in deze groep had de beer gezien, en meestal wisten ze precies hoe vaak de beer langs was gekomen. De mensen die zonder rijhulpmiddelen reden, hadden meestal de beer wel gezien, maar niet elke keer. Zij zaten er dus een beetje tussenin.
“Onze data suggereert dat niveau 2 autonomie het potentieel heeft om het situationeel bewustzijn van een bestuurder te verhogen, zodra hij of zij bekend is met de technologie, al zijn er geen garanties,” zo staat in het rapport van het IIHS. Uit de video’s bleek dat bestuurders die de beer gezien hadden, veel meer naar de weg voor hen keken, en ook vaker door de zijruiten. Bestuurders die de beer niet zagen, keken vooral recht voor zich. Zij keken ook veel vaker naar het dashboard dan de andere bestuurders.
Het IIHS erkent dat dit onderzoek slechts zeer kleinschalig is, en dat de chauffeurs die altijd al reden in auto’s met rijhulpmiddelen het naar verhouding makkelijker hadden. Toch is het opvallend dat de mensen die zonder ervaring ineens met rijhulpsystemen moesten rijden zo slecht scoorden. Waren ze afgeleid door alle systemen die ook opletten? Of denken ze dat ze nu minder hoeven op te letten omdat de auto het zelf doet? Hiernaar wil het IIHS nog verder onderzoek doen. Het lijkt erop dat de beer in zijn gele veiligheidshesje nog wat meer ritjes gaat maken.
