Autonoom rijden spreekt nu nog tot de verbeelding, een zelfrijdende auto die jou brengt waar je moet zijn. De luxe van een prive chauffeur maar dan voor iedereen. Voor de één de ideale wereld, voor de ander een ramp scenario. Een ding is zeker, de zelfrijdende auto komt eraan.
Maar wat weten we nu eigenlijk over autonoom rijden? Door films, beweringen van fabrikanten en verkeerde aannames is het beeld dat veel mensen ervan hebben vaag en doorspekt met halve en hele onwaarheden.
Tijd om science van fiction te scheiden.
Wat is autonoom rijden eigenlijk?
Een volledig autonoom rijdende auto is in staat in iedere situatie zelfstandig, onafhankelijk en veilig in het verkeer te opereren. De auto reageert adequaat op onverwachte situaties zonder enige vorm van menselijk ingrijpen. Hoewel fabrikanten er al volop mee aan het testen zijn is op dit moment nog geen enkele auto te koop die dat niveau van autonomie haalt. Daarnaast staat de wet het ook nog niet toe, zoals zo vaak loopt de technologie op de wetgeving vooruit:
Wegenverkeerswet 1994, Hoofdstuk 1, artikel 1, lid 1, sectie O:
Bestuurder van een motorrijtuig: degene die het motorrijtuig bestuurt of degene die, overeenkomstig de bij algemene maatregel van bestuur gestelde voorwaarde, wordt geacht het motorrijtuig onder zijn onmiddellijk toezicht te doen besturen;
Niveaus van autonomie
Autonoom rijden is veel meer dan enkel zwart of wit, wel of niet. Veel moderne auto’s beschikken steeds vaker over systemen die de bestuurder actief ondersteunen in het besturen van de auto. Deze zogenaamde ADAS (Advanced Driver Assistance Systems) systemen nemen een stukje van zijn taak over, autonomie dus.
Om de draad niet helemaal kwijt te raken heeft de SAE ( Society of Automotive Engineers) autonoom rijden gedefinieerd en opgedeeld in vijf niveaus, eigenlijk zes als we level nul ook meetellen.
Level één en twee staan daarbij voor de chauffeur ondersteunende systemen. De chauffeur is nog steeds de belangrijkste schakel in het geheel. Level drie, vier en vijf zijn de chauffeur vervangende systemen. Zij kunnen, onder bepaalde voorwaarden, de auto geheel zelfstandig door het verkeer laten bewegen. De chauffeur kan en mag zijn aandacht dan op andere zaken richten.
Level 0
De meeste oudere auto’s die momenteel op de weg rijden vallen onder level nul. Ook ADAS systemen zoals Lane departure warning, cruise control, blinde hoek detectie en de geavanceerde noodrem functie vallen hieronder. Ze ondersteunen de bestuurder maar zijn niet in staat het voertuig te besturen of werken alleen in geval van nood.
Level 1
De laagste vorm van autonoom rijden. In deze categorie vallen de auto’s met systemen die een enkele taak van de chauffeur over kunnen nemen. Adaptive cruise control is hiervan een mooi voorbeeld. Het systeem regelt de snelheid van het voertuig tot een ingesteld maximum óf een lagere snelheid op een veilige afstand tot de voorliggende auto.
Level 2
Op het moment van schrijven is level twee het hoogste niveau van autonomie dat in auto’s toegepast mag worden. Het autopilot systeem van Tesla valt hier bijvoorbeeld onder.
Op dit niveau zijn er meerdere systemen actief die taken van de bestuurder overnemen. Denk hierbij aan een adaptive cruise control die samenwerkt met de lane assist. De systemen houden de auto binnen de rijstrook op een veilige afstand van zijn voorganger. De bestuurder moet echter wel het stuurwiel vasthouden en met zijn aandacht bij het verkeer blijven. Laat de bestuurder bijvoorbeeld het stuur los dan zal de auto na een aantal seconden een waarschuwing geven. Na enkele waarschuwingen worden de systemen uitgeschakeld en zal de auto stilvallen wanneer de chauffeur niet meer in staat is de auto te besturen.
Level 3
Dit is het eerste level van chauffeur vervangende autonomie. Op dit niveau is de auto in staat onder strenge voorwaarden korte afstanden geheel zelfstandig te rijden. Als voorwaarden kan je denken aan: alleen bij goede zicht omstandigheden, op een doorgaande weg zoals een auto(snel)weg, met een maximale snelheid van bijvoorbeeld 60 of 80 kilometer per uur, met een maximale duur van 15 minuten, enzovoort, enzovoort. Inschakelen van het systeem kan alleen wanneer aan alle voorwaarden zijn voldaan.
Op het moment dat het systeem actief is kan de bestuurder gerust zijn telefoon of laptop erbij pakken voor werk of vermaak. Wanneer de omstandigheden niet meer aan de voorwaarden voldoen krijgt de bestuurder een signaal om de besturing weer over te nemen. Doet de bestuurder dat niet dan is de auto in staat om een veilige stop aan de kant van de weg te maken.
Dit niveau zal zijn toepassing vooral vinden als file-chauffeur.
Level 4
De auto is in staat onder bijna alle omstandigheden zelfstandig zijn weg van punt A naar B af te leggen. Enkele voorwaarden waarbij menselijk ingrijpen vereist is blijven van kracht. Primaire besturingselementen zoals een stuurwiel en pedalen zijn daarom ook nog steeds aanwezig.
Het grote verschil met level 3 is het aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden voordat het systeem kan inschakelen. Auto’s die op level 4 autonoom rijden zullen we waarschijnlijk als eerste gaan zien als lokale taxi zonder chauffeur.
Level 5
Het hoogste niveau van autonomie. Auto’s die op dit niveau gaan functioneren zullen in vrijwel niets meer lijken op de auto’s die we nu kennen. Een stuurwiel en pedalen zijn verdwenen en van een bestuurder is geen sprake. De passagier stapt in, maakt zijn bestemming aan het systeem kenbaar en de auto doet de rest. Wanneer dit niveau van autonomie het gewone publiek bereikt zijn de mogelijkheden voor toepassing vrijwel oneindig. Het is mogelijk dat voor het reizen in een level 5 auto een rijbewijs niet meer nodig zal zijn. De valet parking jongens en meiden kunnen op zoek naar ander werk, evenals de chauffeurs van taxi’s en schoolvervoer.
En dan?
Krijgen we dan rijstroken, enkel voor autonoom rijdende auto’s, vergelijkbaar met de carpoolstroken van vroeger? Of misschien wel andersom, rijstroken voor de principiële, stugge en eigenwijze bestuurders van oude auto’s? Waarschijnlijk niet. Net als de omschakeling van brandstof naar elektrische aandrijving zal autonoom rijden geleidelijk gaan komen. Of het ook gaat zien en overwinnen zal de toekomst uit moeten wijzen.
